Việc xác định Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với cách mạng thì có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hay không ảnh hưởng rất lớn đến việc quyết định khung và mức hình phạt cho người phạm tội. Trong thực tiễn áp dụng về vấn đề này xuất hiện một số cách hiểu khác nhau về khái niệm “người có công với cách mạng” và cơ sở để đánh giá là tình tiết này thuộc tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo khoản 1 hay khoản 2 Điều 51 BLHS 2015.
Người có công với cách mạng là ai?
Khái niệm “người có công với cách mạng” chính thức được đề cập tại Điều 1 Pháp lệnh 04/2012/UBTVQH13 ngày 16/7/2012 sửa đổi, bổ sung một số điều của pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng cụ thể như sau:
“1. Người có công với cách mạng:
a) Người hoạt động cách mạng trước ngày 01 tháng 01 năm 1945;
b) Người hoạt động cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945;
c) Liệt sĩ;
d) Bà mẹ Việt Nam anh hùng;
đ) Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân;
e) Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến;
g) Thương binh, người hưởng chính sách như thương binh;
h) Bệnh binh;
i) Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học;
k) Người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày;
l) Người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế;
m) Người có công giúp đỡ cách mạng.”
Như vậy, vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo nếu thuộc các trường hợp trên mới được xem là người có công với cách mạng.
Người nhà của bị cáo là người có công với cách mạng thì có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự không?
Trước đây, vấn đề “người có công với cách mạng” đã được ghi nhận như một tình tiết giảm nhẹ tại khoản 2 Điều 46 BLHS 1999 (tức là những tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng Tòa án phải ghi rõ trong bản án). Và tại đểm c mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ - HĐTP ngày 04/8/2000 của Hội đồng thẩm phán –Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn các tình tiết được coi là tình tiết giảm nhẹ khác, trong đó bao gồm tình tiết: Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước hoặc có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự như: anh hùng lao động, anh hùng lực lượng vũ trang, bà mẹ Việt Nam anh hùng, nghệ sỹ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước.
Hướng dẫn này chỉ đề cập đến “người có công với nước”, tuy nhiên có thể hiểu người có công với cách mạng cũng là người có công với nước, do đó tình tiết vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước được xem là một tình tiết giảm nhẹ tại khoản 2 Điều 46 BLHS 1999.
Hiện nay, BLHS 2015 hiện hành được ban hành và chính thức có hiệu lực vào ngày 01/01/2018 tuy nhiên tình tiết trên không được ghi nhận chính thức là tình tiết giảm nhẹ tại khoản 2 Điều 51 BLHS 2015 và điều khoản này cũng chưa được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn cụ thể.
Khoản 2 Điều 51 BLHS quy định “Khi quyết định hình phạt, Toà án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án”. Dù chưa có hướng dẫn cụ thể điều khoản này tuy nhiên các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn tiếp tục vận dụng các quy định của Nghị quyết số 01 với nguyên tắc không trái với quy định của BLHS hiện hành và các văn bản pháp luật khác. Cụ thể, tại Công văn giải đáp số 212/TANDTC-PC về việc thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc trong xét xử của Tòa án nhân dân tối cao ngày 13/9/2019 có hướng dẫn rằng trong quá trình xét xử, Tòa án có thể tham khảo quy định tại điểm c mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 04-8-2000 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần chung của Bộ luật Hình sự năm 1999 để xác định tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 2 Điều 51 của Bộ luật Hình sự năm 2015, trong đó có tình tiết: Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước hoặc có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự như: anh hùng lao động, anh hùng lực lượng vũ trang, bà mẹ Việt Nam anh hùng, nghệ sỹ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước.
Như vậy, trường hợp là vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với cách mạng thì áp dụng tinh thần Nghị quyết 01/2000/NQ-HĐTP, tùy từng trường hợp và hoàn cảnh cụ thể của người phạm tội mà Tòa án có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án theo quy định tại khoản 2 Điều 51 BLHS 2015.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Sau khi tham khảo bài viết của Luật sư giỏi Việt Nam, Luật CNC Việt Nam, Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh nếu Quý khách hàng còn vấn đề nào chưa rõ thì hãy liên hệ với chúng tôi theo thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết hơn. Ngoài ra, nếu khách hàng cần tư vấn về các vấn đề pháp lý khác như xin các loại giấy phép, soạn thảo các loại hợp đồng lao động, dân sự, rà soát hợp đồng, soạn thảo các loại đơn từ, soạn hồ sơ khởi kiện, lập di chúc, khai nhận di sản thừa kế, đăng ký biến động đất đai,… thì cũng đừng ngại liên hệ với Luật sư giỏi Việt Nam, Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh, Luật sư giỏi thừa kế nhà đất để được giải đáp mọi thắc mắc.
VĂN PHÒNG GIAO DỊCH CÔNG TY LUẬT TNHH CNC VIỆT NAM
Văn phòng 1: 15/50 Đoàn Như Hài, Phường 13, Quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 2: 1084 Lê Văn Lương, Ấp 3, xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 3: 98S Trần Đại Nghĩa, Phường Tân Tạo A, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh
Số điện thoại: 0909 642 658 - 0939 858 898
Website: luatsugioisaigon.com.vn
