Ở bài viết trước chúng tôi đã hướng dẫn anh/chị và các bạn về các cách giành quyền nuôi con khi cha mẹ không đăng ký kết hôn. Tuy nhiên trong trường hợp không thể thỏa thuận được về việc ai sẽ là người nuôi con, thì cần phải khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền để được giải quyết theo đúng quy định của pháp luật. Thực tế, việc khởi kiện tại Tòa án để yêu cầu xác định quyền trực tiếp nuôi con không chỉ là bước pháp lý quan trọng mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em. Vậy câu hỏi đặt ra là: “Trình tự, thủ tục khởi kiện tại Tòa án để tranh chấp giành quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn phải thực hiện như nào? Và cần chuẩn bị những gì?”. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết trình tự, thủ tục khởi kiện tại Tòa án trong trường hợp tranh chấp quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn, giúp bạn đọc có cái nhìn rõ ràng và định hướng đúng đắn khi rơi vào tình huống này.
Trước khi giải quyết tranh chấp nuôi con, cha/mẹ cần thực hiện các thủ tục nào?
Trước khi tranh chấp quyền nuôi con được xem xét, cha/mẹ phải làm rõ quan hệ huyết thống, chuẩn bị chứng cứ và chỉnh lý giấy tờ hành chính. Đây là các bước bắt buộc để Tòa án có căn cứ pháp lý đầy đủ khi đưa ra quyết định ai sẽ là người trực tiếp nuôi con.
a. Xác định quan hệ cha, mẹ, con (nếu chưa được pháp luật công nhận):
Trong trường hợp giấy khai sinh của trẻ chưa ghi nhận thông tin cha hoặc mẹ, hoặc có tranh chấp liên quan đến vấn đề này, thì việc làm rõ mối quan hệ huyết thống là bước bắt buộc trước khi giải quyết yêu cầu về quyền nuôi con.
Theo Điều 25 và Điều 44 Luật Hộ tịch 2014, người có yêu cầu có thể lựa chọn nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã để làm thủ tục nhận cha, mẹ, con; hoặc khởi kiện tại Tòa án để được xác định quan hệ huyết thống theo trình tự tố tụng. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo đảm quyền nhân thân cũng như các quyền lợi phát sinh cho trẻ.
b. Chuẩn bị chứng cứ chứng minh quan hệ huyết thống (giám định ADN nếu cần thiết):
Giám định ADN là phương thức chứng minh khách quan và có giá trị pháp lý cao nhất khi xác định mối quan hệ cha, mẹ, con. Kết quả giám định chỉ có giá trị nếu do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thực hiện và phải thể hiện bằng văn bản kết luận đầy đủ, rõ ràng.
Căn cứ Điều 102 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, đương sự có thể đề nghị Tòa án trưng cầu giám định. Trong trường hợp Tòa án từ chối, người yêu cầu vẫn có quyền trực tiếp đề nghị tổ chức giám định thực hiện, miễn là trước khi Tòa án ra quyết định đưa vụ án ra xét xử hoặc mở phiên họp. Điều này đảm bảo rằng, trong những vụ việc có tranh chấp, Tòa án hoàn toàn có thể dựa vào kết quả giám định ADN để đưa ra phán quyết khách quan, chính xác.
c. Hoàn tất các thủ tục hành chính và hồ sơ khởi kiện là bước bắt buộc trước khi Tòa án xem xét yêu cầu tranh chấp quyền nuôi con.
Theo quy định của pháp luật hộ tịch, sau khi có quyết định xác định cha, mẹ cho con, người có yêu cầu phải thực hiện việc bổ sung, chỉnh lý thông tin trên giấy khai sinh để đảm bảo tính hợp pháp về nhân thân của trẻ. Đây là điều kiện tiên quyết để bảo đảm quyền, nghĩa vụ của cha mẹ đối với con được Nhà nước công nhận. Tiếp đó, người khởi kiện cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khởi kiện theo quy định tại Điều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, bao gồm: đơn khởi kiện, giấy tờ tùy thân, giấy khai sinh đã được chỉnh lý, cùng các chứng cứ chứng minh về điều kiện kinh tế, tinh thần, đạo đức nhằm bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng con tốt hơn. Chỉ khi hoàn tất đầy đủ những yêu cầu này, vụ án tranh chấp quyền nuôi con mới đủ điều kiện để Tòa án thụ lý, xem xét và đưa ra phán quyết phù hợp, bảo đảm quyền lợi chính đáng của trẻ em.
Lưu ý: Pháp luật cũng cho phép trong một số vụ việc, yêu cầu xác định quan hệ huyết thống và yêu cầu tranh chấp quyền nuôi con được giải quyết đồng thời trong cùng một quá trình tố tụng. Cách làm này vừa rút ngắn thời gian, vừa bảo đảm sự thống nhất và toàn diện trong phán quyết của Tòa án, đồng thời hạn chế tối đa việc phát sinh tranh chấp kéo dài.
Trình tự thủ tục giải quyết tranh chấp giành quyền nuôi con tại Tòa án nếu không đăng ký kết hôn:
Để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp giành quyền nuôi con trong trường hợp cha mẹ không đăng ký kết hôn được xem xét một cách nhanh chóng, kịp thời và đúng trình tự pháp luật, các bên cần tuân thủ đầy đủ các bước thủ tục theo quy định. Cụ thể, quá trình này sẽ được thực hiện theo trình tự sau:
Bước 1. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện theo đúng quy định:
Các tài liệu đính kèm để khởi kiện tranh chấp giành quyền nuôi con trong trường hợp cha mẹ không đăng ký kết hôn, bao gồm:
– Đơn khởi kiện (theo Mẫu số 23-DS nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP). Anh/chị và các bạn có thể tải mẫu đơn khởi kiện bên dưới phần mô tả.
– Căn cước công dân của người khởi kiện;
– Giấy khai sinh của con (bản sao);
– Chứng cứ về quan hệ cha, mẹ, con: Văn bản giám định xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con, giấy chứng sinh, giấy khai sinh…;
– Chứng cứ về thu nhập và tài chính: Gồm hồ sơ về khả năng tài chính của người có nghĩa vụ như bảng lương, giấy tờ tài sản, các bảng kế hoạch chăm sóc con… hoặc các tài liệu thể hiện đủ điều để nuôi con;
– Các bằng chứng khác: gồm các bằng chứng khác như tuyên bố của các bên liên quan, chứng cứ về việc không tuân thủ nghĩa vụ cấp dưỡng, bằng chứng về bất cập trong việc cung cấp dưỡng để giành lại quyền nuôi con (nếu có).
Bước 2. Nộp đơn khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền:
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khởi kiện theo quy định thì người khởi kiện có thể nộp đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết bằng một trong các phương thức sau:
– Nộp trực tiếp tại Tòa án;
– Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
– Gửi trực tuyến thông qua cổng dịch vụ công Quốc gia (nếu có).
Bước 3: Toà án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện.
Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện và ra một trong các quyết định sau:
– Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
– Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn;
– Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
– Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Bước 4: Thụ lý đơn khởi kiện.
Căn cứ Điều 195 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.
Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
Bước 5: Chuẩn bị xét xử sơ thẩm.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015: Thời hạn chuẩn bị xét xử là 4 tháng kể từ ngày thụ lý. Trong trường hợp vụ án có tính chất phức tạp, sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan thì có thể gia hạn nhưng không quá 02 tháng.
Bước 6: Mở phiên tòa xét xử sơ thẩm.
Theo khoản 4 Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa; trong trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 02 tháng.
Bước 7: Kháng cáo theo thủ tục phúc thẩm (nếu có).
Nếu không đồng ý với bản án dân sự sơ thẩm, đương sự, người đại diện hợp pháp của đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện có quyền kháng cáo bản án sơ thẩm theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Điều kiện để Tòa án xem xét giải quyết khi khởi kiện giành quyền nuôi con mà không đăng ký kết hôn là gì?
Như đã phân tích ở video trước, cha mẹ có 02 cách cơ bản để giành quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn là tự thỏa thuận hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định.
Trường hợp tự thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con => Ưu tiên sự thỏa thuận của các bên.
Trường hợp không thỏa thuận được, phải chứng minh điều kiện của mình có thể đảm bảo quyền lợi về mọi mặt của con. Căn cứ theo Điều 6 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP trong quá trình quyết định người có quyền trực tiếp nuôi con thì Tòa án phải đánh giá khách quan, toàn diện các tiêu chí sau đây:
− Điều kiện, khả năng của cha, mẹ trong việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, bao gồm cả khả năng bảo vệ con khỏi bị xâm hại, bóc lột;
− Quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi, được duy trì mối quan hệ với người cha, mẹ không trực tiếp nuôi;
− Sự gắn bó, thân thiết của con với cha, mẹ;
− Sự quan tâm của cha, mẹ đối với con;
− Bảo đảm sự ổn định, hạn chế sự xáo trộn môi trường sống, giáo dục của con;
− Nguyện vọng của con được ở cùng với anh, chị, em (nếu có) để bảo đảm ổn định tâm lý và tình cảm của con;
− Nguyện vọng của con được sống chung với cha hoặc mẹ.
Lưu ý: Trừ trường hợp con dưới 36 tháng tuổi phải do mẹ trực tiếp nuôi, và con từ đủ 07 tuổi trở lên có nguyện vọng chọn người trực tiếp nuôi dưỡng mình.
Như vậy, Các bên có thể trình bảng lương, giấy tờ chứng minh thu nhập của mình, các nguồn tài chính khác và cách chăm sóc con khi không sống chung… Ngoài ra, nếu cha chưa được ghi tên trong giấy khai sinh của con thì các bên cần hoàn tất thủ tục xác định quan hệ cha – con theo Điều 101 Luật Hôn nhân gia đình 2014 trước khi yêu cầu quyền nuôi con. Điều này có thể bao gồm xét nghiệm ADN hoặc các chứng cứ khác để chứng minh huyết thống.
Kết luận: Việc khởi kiện tranh chấp giành quyền nuôi con trong trường hợp không đăng ký kết hôn đòi hỏi người khởi kiện phải nắm vững quy định pháp luật về tố tụng, hôn nhân và gia đình, đồng thời chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng cứ chứng minh điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con phù hợp nhất. Đây là một quá trình phức tạp, nếu không được thực hiện đúng quy định, có thể dẫn đến việc Tòa án bác bỏ yêu cầu hoặc làm kéo dài thời gian giải quyết vụ việc. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tối ưu hóa khả năng thành công, Quý khách hàng có thể sử dụng dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp của Văn phòng chúng tôi, bao gồm: tư vấn, soạn thảo đơn khởi kiện, củng cố hồ sơ khởi kiện, thu thập và đánh giá chứng cứ, cũng như tham gia bảo vệ quyền lợi trực tiếp tại Tòa án. Với kinh nghiệm thực tiễn và sự am hiểu sâu sắc các quy định pháp luật, chúng tôi cam kết đồng hành cùng Quý khách hàng để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp trong mỗi vụ việc.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Sau khi tham khảo bài viết của Luật CNC Việt Nam, Luật sư giỏi Việt Nam, Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh nếu Quý khách hàng còn vấn đề nào chưa rõ thì hãy liên hệ với chúng tôi theo thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết hơn. Ngoài ra, nếu khách hàng cần tư vấn về các vấn đề pháp lý khác như xin các loại giấy phép, soạn thảo các loại hợp đồng lao động, dân sự, rà soát hợp đồng, soạn thảo các loại đơn từ, soạn hồ sơ khởi kiện, lập di chúc, khai nhận di sản thừa kế, đăng ký biến động đất đai,… thì cũng đừng ngại liên hệ với Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh, Luật sư giỏi thừa kế nhà đất để được giải đáp mọi thắc mắc.
VĂN PHÒNG GIAO DỊCH CÔNG TY LUẬT TNHH CNC VIỆT NAM
Văn phòng 1: 15/50 Đoàn Như Hài, Phường 13, Quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 2: 1084 Lê Văn Lương, Ấp 3, xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 3: 98S Trần Đại Nghĩa, Phường Tân Tạo A, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh
Số điện thoại: 0909 642 658 - 0939 858 898
Website: luatsugioisaigon.com.vn
