Trong bối cảnh thực tế, không ít cặp nam nữ chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn theo quy định pháp luật. Khi mâu thuẫn xảy ra và hai bên quyết định chấm dứt quan hệ, vấn đề ai là người trực tiếp nuôi con thường phát sinh nhiều tranh chấp gay gắt. Không đăng ký kết hôn đồng nghĩa với việc quan hệ vợ chồng không được pháp luật công nhận, nhưng quyền và nghĩa vụ đối với con chung thì vẫn được pháp luật bảo vệ. Vậy, trong trường hợp này, muốn giành quyền nuôi con cần phải căn cứ vào những nguyên tắc nào? Đây là vấn đề có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, bởi nó không chỉ liên quan đến quyền lợi của cha mẹ mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Để làm rõ vấn đề trên, kính mời anh/chị và các bạn cùng theo dõi bài viết bên dưới của Luật sư giỏi Sài Gòn nhé.
Không đăng ký kết hôn có làm hạn chế quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con không?
Căn cứ theo khoản 2 Điều 68 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 có quy định như sau: “2. Con sinh ra không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân của cha mẹ đều có quyền và nghĩa vụ như nhau đối với cha mẹ của mình được quy định tại Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.”.
Từ quy định trên có thể khẳng định: pháp luật không phân biệt con trong giá thú hay con ngoài giá thú. Dù cha mẹ có đăng ký kết hôn hay không, thì mối quan hệ giữa cha mẹ và con vẫn được pháp luật công nhận và bảo vệ bình đẳng. Quyền và nghĩa vụ của con đối với cha mẹ, cũng như của cha mẹ đối với con, là ngang nhau, không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân.
Điều này đồng nghĩa, cả cha và mẹ đều phải thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con một cách đầy đủ, kể cả trong trường hợp là con riêng hay con chung. Cơ chế bảo vệ quyền nuôi con trong những trường hợp như vậy chính là sự khẳng định nhất quán của pháp luật nhằm đặt lợi ích của trẻ em lên hàng đầu, bảo đảm cho các em được phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần lẫn nhân cách.
Theo quy định hiện hành, ai được quyền nuôi con chung khi không đăng ký kết hôn?
Trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau nhưng không đăng ký kết hôn và có con chung, khi xảy ra tranh chấp về quyền nuôi con, pháp luật Việt Nam vẫn có cơ chế rõ ràng để giải quyết. Quyền trực tiếp nuôi con không phụ thuộc vào việc cha mẹ có quan hệ hôn nhân hợp pháp hay không, mà được xác định dựa trên nguyên tắc cơ bản là bảo đảm quyền lợi mọi mặt tốt nhất cho trẻ em – đây là nguyên tắc xuyên suốt trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014.
Theo đó, căn cứ theo Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì khi giải quyết tranh chấp, Tòa án sẽ căn cứ vào độ tuổi của con và điều kiện thực tế của cha, mẹ để đưa ra quyết định:
– Đối với con dưới 36 tháng tuổi: Trẻ thường được giao cho mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. Tuy nhiên, nếu người mẹ không đủ điều kiện về sức khỏe, tài chính hoặc có hành vi ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của con; thì cha có thể được Tòa án xem xét giao quyền nuôi.
– Đối với con từ 36 tháng tuổi đến dưới 07 tuổi: Pháp luật không mặc định giao con cho một bên, mà Tòa án sẽ đánh giá toàn diện các yếu tố như thu nhập ổn định, chỗ ở bảo đảm, môi trường sống an toàn, thời gian chăm sóc và khả năng giáo dục của mỗi bên để lựa chọn người có điều kiện nuôi dưỡng con tốt hơn.
– Đối với con từ đủ 07 tuổi trở lên: Ngoài các điều kiện nêu trên, Tòa án bắt buộc phải xem xét nguyện vọng của con theo khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Tuy nhiên, ý kiến của con chỉ là một trong những căn cứ tham khảo, không có giá trị quyết định tuyệt đối, mà phải đặt trong mối tương quan với lợi ích toàn diện của trẻ.
Tuy nhiên, trên thực tế, nếu cha mẹ có thể tự thỏa thuận được về việc ai trực tiếp nuôi con thì Tòa án sẽ công nhận sự thỏa thuận đó, với điều kiện không trái pháp luật, không vi phạm đạo đức xã hội và phải bảo đảm quyền lợi chính đáng của trẻ. Trường hợp không đạt được thỏa thuận, Tòa án sẽ áp dụng nguyên tắc ưu tiên lợi ích của con để đưa ra phán quyết công bằng.
Bên cạnh đó, theo Điều 82 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, người không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền thăm nom con mà không ai được cản trở, đồng thời có nghĩa vụ cấp dưỡng để bảo đảm nhu cầu thiết yếu cho sự phát triển của trẻ. Mức cấp dưỡng được xác định dựa trên khả năng thực tế của người cấp dưỡng và nhu cầu sinh hoạt, học tập chính đáng của con.
Như vậy, có thể thấy rằng trong mọi trường hợp – kể cả khi cha mẹ không đăng ký kết hôn – pháp luật luôn đặt lợi ích của trẻ em lên hàng đầu. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con không bị ảnh hưởng bởi tình trạng hôn nhân, mà chỉ phụ thuộc vào việc ai có thể tạo ra môi trường sống, học tập và phát triển tốt nhất cho trẻ.
Hướng giải quyết tranh chấp giành quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn mới nhất hiện nay:
Khi nam, nữ không đăng ký kết hôn, về mặt pháp lý sẽ không phát sinh quan hệ vợ chồng và cũng không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng theo Luật Hôn nhân và Gia đình. Tuy nhiên, đối với con chung, pháp luật vẫn ghi nhận đầy đủ quyền và nghĩa vụ của cha mẹ. Căn cứ Điều 69 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, cha, mẹ có nghĩa vụ ngang nhau trong việc thương yêu, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục và bảo vệ con, không phân biệt con trong giá thú hay con ngoài giá thú. Nói cách khác, việc chưa đăng ký kết hôn, không làm giảm đi trách nhiệm của cha mẹ đối với con chung.
Do quan hệ vợ chồng không được pháp luật công nhận, hai bên hoàn toàn có quyền tự do chấm dứt quan hệ tình cảm khi không còn mong muốn chung sống. Tuy nhiên, nghĩa vụ đối với con chung vẫn tồn tại và được pháp luật bảo đảm. Khi phát sinh tranh chấp về quyền trực tiếp nuôi con, việc giải quyết sẽ được thực hiện trên cơ sở tôn trọng lợi ích tốt nhất của trẻ em. Vậy nên, các bên có thể lựa chọn một trong cách giải quyết về việc nuôi con khi không đăng ký kết hôn như sau:
– Cách 1: Cha mẹ có thể tự thỏa thuận về việc ai sẽ là người trực tiếp nuôi con. Nếu một bên nhận thấy người kia có điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc con tốt hơn thì có thể giao con cho bên đó nuôi. Ngoài ra, hai bên cũng có thể thống nhất về mức cấp dưỡng, quyền thăm nom và các trách nhiệm liên quan khác. Thực tiễn cho thấy, đây là giải pháp tốt nhất và ít gây tổn thương cho trẻ, bởi việc thỏa thuận xuất phát từ sự tự nguyện và vẫn đặt lợi ích của con làm trọng tâm.
– Cách 2: Trong trường hợp cha mẹ không thể tự thỏa thuận về việc ai là người trực tiếp nuôi con, một trong hai bên có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết. Khi đó, cả cha và mẹ đều phải xuất trình chứng cứ chứng minh về điều kiện kinh tế, nơi ở, thời gian chăm sóc, tư cách đạo đức cũng như khả năng bảo đảm sự phát triển về tinh thần và thể chất của con. Đây là căn cứ quan trọng để Tòa án xem xét và đưa ra quyết định, nhằm lựa chọn người có điều kiện tốt nhất để nuôi dưỡng trẻ.
Như vậy, có thể thấy rằng việc giải quyết tranh chấp quyền nuôi con, không phụ thuộc vào việc cha mẹ có đăng ký kết hôn hay không. Pháp luật luôn áp dụng thống nhất các nguyên tắc, lấy lợi ích tốt nhất của con làm cơ sở cao nhất. Quy định này không chỉ bảo đảm sự công bằng, khách quan trong quá trình xét xử, mà còn khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền trẻ em. Hơn thế nữa, nó góp phần xây dựng một xã hội văn minh, nhân văn và hạnh phúc, nơi mọi trẻ em đều được bảo vệ và tạo điều kiện phát triển toàn diện.
Hậu quả của việc có con chung nhưng không đăng ký kết hôn thường gặp nhất hiện nay:
Thực tế cho thấy, nếu không đăng ký kết hôn nhưng vẫn chung sống với nhau thì hai bên sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề. Một trong số đó là việc có con khi chưa đăng ký kết hôn. Đây là vấn đề diễn ra phổ biến nhất hiện nay. Những hệ lụy không mong muốn có thể xảy ra trong trường hợp này, như:
Về quan hệ hôn nhân. Do các bên không đăng ký kết hôn, nên không được pháp luật công nhận theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Do đó, giữa hai bên không phát sinh quyền, nghĩa vụ vợ chồng, không áp dụng chế độ tài sản chung, không được bảo vệ quyền thừa kế theo diện vợ chồng, cũng như không được pháp luật bảo đảm các quyền lợi gắn với hôn nhân hợp pháp.
Về tài sản hình thành trong thời gian chung sống. pháp luật chỉ điều chỉnh theo quy định của Bộ luật Dân sự; việc xác định phần sở hữu phụ thuộc vào công sức đóng góp, nên khi tranh chấp rất khó chứng minh và dễ gây thiệt thòi cho một bên.
Đối với con chung; quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ và con vẫn được pháp luật bảo vệ, song trên thực tế có thể phát sinh vướng mắc về thủ tục hộ tịch. Về nguyên tắc, quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ và con không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân. Tuy nhiên, nếu cha mẹ chưa đăng ký kết hôn, khi làm giấy khai sinh cho con có thể gặp vướng mắc: Nếu chỉ có mẹ đi khai sinh, con sẽ mang họ mẹ, phần thông tin người cha để trống; Nếu muốn có tên cha trên giấy khai sinh, người cha phải làm thủ tục nhận con theo quy định tại Điều 25 Luật Hộ tịch 2014 sẽ gặp nhiều thủ tục khó khăn, rừơm rà. Trong trường hợp chấm dứt quan hệ tình cảm, Tòa án không giải quyết “ly hôn”; mà chỉ xem xét tranh chấp về quyền nuôi con; các bên phải chứng minh điều kiện kinh tế, đạo đức, tinh thần để bảo đảm lợi ích tốt nhất cho trẻ.
Ngoài ra, do không có quan hệ hôn nhân hợp pháp, các bên cũng không được hưởng thừa kế theo diện vợ chồng, chỉ có thể nhận thừa kế khi có di chúc hoặc chứng minh quyền sở hữu tài sản chung.
Như vậy, hậu quả của việc không đăng ký kết hôn nhưng có con chung không chỉ tạo ra những rủi ro pháp lý cho cha mẹ, mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của con, vì vậy việc đăng ký kết hôn vẫn là giải pháp cần thiết và đúng đắn để bảo đảm quyền lợi cho cả gia đình.
Kết luận: Tóm lại, việc giành quyền nuôi con khi cha mẹ không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật bảo vệ trên nguyên tắc ưu tiên lợi ích tốt nhất cho trẻ. Dù không phát sinh quan hệ vợ chồng về mặt pháp lý, nhưng quyền và nghĩa vụ giữa cha, mẹ và con vẫn được đảm bảo bình đẳng, không có sự phân biệt. Trong trường hợp không thể tự thỏa thuận, việc khởi kiện tại Tòa án là con đường cuối cùng để xác định ai là người trực tiếp nuôi con.
Đừng quên nhấn theo dõi kênh của chúng tôi để cập nhật kịp thời về trình tự, thủ tục khởi kiện tại Tòa án trong tranh chấp quyền nuôi con khi không đăng ký kết hôn, tại video tiếp theo của chúng tôi nhé.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Sau khi tham khảo bài viết của Luật CNC Việt Nam, Luật sư giỏi Việt Nam, Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh nếu Quý khách hàng còn vấn đề nào chưa rõ thì hãy liên hệ với chúng tôi theo thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết hơn. Ngoài ra, nếu khách hàng cần tư vấn về các vấn đề pháp lý khác như xin các loại giấy phép, soạn thảo các loại hợp đồng lao động, dân sự, rà soát hợp đồng, soạn thảo các loại đơn từ, soạn hồ sơ khởi kiện, lập di chúc, khai nhận di sản thừa kế, đăng ký biến động đất đai,… thì cũng đừng ngại liên hệ với Luật sư giỏi Sài Gòn, Luật sư giỏi Thành phố Hồ Chí Minh, Luật sư giỏi thừa kế nhà đất để được giải đáp mọi thắc mắc.
VĂN PHÒNG GIAO DỊCH CÔNG TY LUẬT TNHH CNC VIỆT NAM
Văn phòng 1: 15/50 Đoàn Như Hài, Phường 13, Quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 2: 1084 Lê Văn Lương, Ấp 3, xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh
Văn phòng 3: 98S Trần Đại Nghĩa, Phường Tân Tạo A, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh
Số điện thoại: 0909 642 658 - 0939 858 898
Website: luatsugioisaigon.com.vn
